Katarzynki były niezwykle popularnym świętem w dawnej Polsce. W wigilię imienin św. Katarzyny młodzi kawalerowie spotykali się, aby wywróżyć sobie przyszłą małżonkę. Warto dodać, że szczyt popularności tego święta przypadał na XIII i XIV wiek.
Były to czasy w których inicjatywa w sprawie wybory przyszłej żony należała właśnie do mężczyzny, zwyczaj ten więc młodzi kawalerowie traktowali raczej jako okazję do dobrej zabawy niż poważnej prognozy na przyszłość.
Zdecydowanie inaczej było w Andrzejki, gdy młodym kobietom wróżono przyszłego męża.
Traktowane to było poważniej, gdyż wieki temu kobiety w sprawie zamążpójścia w większości nie miały prawa wyboru. Katarzynki zwane również Andrzejkami dla Panów obchodzono na cześć imienin św. Katarzyny Aleksandryjskiej, patronki cnotliwych młodzieńców. Katarzyna Aleksandryjska była oczytaną młodą chrześcijanką.
Żyła na przełomie III i IV wieku n.e. w Egipcie. Nie mogąc znaleźć właściwego kandydata na męża, złożyła śluby czystości.
W wieku osiemnastu lat została skazana na śmierć po otwartej krytyce prześladowań chrześcijan.
Wybór 25 listopada na dzień wróżb miłosnych dla młodzieńców nie był więc przypadkowy. Poza imieninami Katarzyny, był to również czas gdy prace na polu były już zakończone, a długie wieczory zachęcały do spotkań.
Ponadto wielkimi krokami zbliżał się adwent w którym zabawa była zakazana, więc była to jedna z ostatnich szans na wesoła rozrywką.
W czasach współczesnych zwyczaj obchodzenia Katarzynek prawie całkowicie odszedł w zapomnienie.
Dużo popularniejsze są Andrzejki, na których bawią się zarówno kobiety jak i mężczyźni.
Pomimo spadku popularności, warto przypomnieć że wieczory wróżb katarzynkowych miały niezwykły, tajemniczy urok.
Dobrze więc z okazji zbliżającego się 25 listopada wspomnieć najpopularniejsze wróżby, aby ta tradycja nie poszła w zupełne zapomnienie.
Współcześnie z pewnością trudno byłoby oddać aurę tajemniczości katarzynek sprzed wieków, niemniej wieczór wróżb można uznać za doskonałą okazją do przyjacielskich spotkań i wspólnej zabawy.
Pamiętać należy, aby na samym początku wspomnieć św. Katarzynę, bez tego nie będzie pomyślnych wróżb.
A więc przygotujcie się, kawalerowie…
Spis treści
Wróżby z gałązką wiśni
Zgodnie z tradycją gałązki wiśni mają wywróżyć czas ożenku.
Młodzi kawalerowie w wieczór wigilii św. Katarzyny powinni zerwać z drzewa wiśni kilka gałązek.
Następnie należy wstawić je w swoim domu do wazonu. Jeśli gałązki zakwitną do Bożego Narodzenia, młody mężczyzna spotka wkrótce swoją wybrankę, a w następnym roku odbędzie się ślub.
Brak kwiatów będzie oznaczał, że przez cały przyszły rok mężczyzna pozostanie kawalerem.
Wróżby z imieniem
Wróżby z imieniem, według wierzeń, mają informować młodego mężczyznę jakie imię będzie nosić jego przyszła żona.
Należy więc włożyć pod poduszkę kartki z imionami dziewczyn (mogą być to imiona znajomych panien) bądź z pojedynczymi literkami.
Po przebudzeniu trzeba zacząć losować karteczki spod poduszki.
W przypadku imienia, kawaler wyciąga jedną z nich. Jest to imię jego przyszłej żony.
W przypadku pojedynczych literek należy wypowiedzieć magiczne zdanie: „ Wskaż proszę wróżbo wybrankę, żonę i przyszłą kochankę. Wyciągam karteczki cztery, są jej imienia litery.”
Następnie należy wylosować cztery karteczki z literami.
Pierwsza wylosowana to litera na którą zaczyna się imię, dwie następne będą w środku, a ostatnia wylosowana to ostatnia litera imienia wybranki.
Wróżba ze świecą
Według dawnych wierzeń zapalona świeca przywołuje sen o wybrance serca młodego mężczyzny. Mężczyzna powinien więc zapalić w noc Katarzynek w swej sypialni czerwoną świecę.
Świeca musi być dość duża, ponieważ tradycja nakazuje aby paliła się całą noc. Ma to przywołać sen o przyszłej żonie.
Przy łóżku musi znaleźć się kartka oraz długopis, aby zaraz po przebudzeniu zapisać sen który może pomoc w odnalezieniu ukochanej.
Wróżba z kubkiem
Zgodnie z wierzeniami wróżba z kubkiem ma w drodze losowania pokazać kawalerom czego mają się spodziewać w najbliższej przyszłości.
Należy w tym celu wybrać trzy przedmioty związane ze ślubem i schować je pod kubkami (jeden kubek musi pozostać pusty).
Następnie kawalerowie losują po jednym. Jeśli wylosuje się kubek pod którym jest obrączka, oznacza to że w niedługim czasie wybranka serca stanie na drodze i odbędzie się ślub.
Jeśli wylosuje się monetę, oznaczać to może przyrost majątku po ślubie.
Jeśli kłos zboża, można liczyć na dobrą pracę. Mężczyzna który wylosuje pusty kubek raczej nie może liczyć w najbliższym czasie na pomyślność w sprawach sercowych.
Losowaniu powinno towarzyszyć wypowiedzenie słów: „Kasiu daj mi znać co się będzie ze mną dziać”.
Igły i listki
Z wróżby tej mogą skorzystać mężczyźni, którzy ukochaną kobietę już spotkali, nie wiedzą jednak czy odwzajemnia ona ich uczucie.
Należy wziąć dwa listki lub dwie igły. Jedno symbolicznie przedstawia dziewczynę , a drugie chłopaka. Następnie kładzie się je na wodzie. Jeśli listki lub igły dopłyną do siebie oznacza to że miłość jest odwzajemniona. Jeśli nie, mężczyzna raczej nie ma szans u wybranki.
Wróżba z sucharkami
Wróżba ta nakazuje, aby młodzi mężczyźni po wspólnym wieczorze wróżb katarzynkowych spotkali się ponownie na śniadaniu 25 listopada.
Każdy z nich powinien mieć ze sobą sucharek na deser. Ten kto pierwsze zje śniadanie a następnie przyniesionego sucharka, najszybciej wstąpi w szczęśliwy związek małżeński.
Wróżba pióro
Wróżba ta ma przynieść kawalerowi informację, jakie cechy będzie miała przyszła małżonka.
W tym celu należy przed snem położyć pod poduszkę ptasie pióro i oczekiwać na wskazówki we śnie. Jeśli przyśni się sowa, oznaczać to może że wybranka będzie kobietą mądrą.
Kwoka we śnie oznacza że kobieta odnajdzie się w macierzyństwie i będzie opiekuńczą matką. Paw oznaczać będzie że mężczyzna poślubi strojnisię, a kukułka niestety zwiastuję kiepską matkę. Mogą śnić się oczywiście tez inne ptaki. Chodzi o to, że ich cechy będą odzwierciedleniem cech przyszłej żony.
Sny
Sny w noc poprzedzającą katarzynki miały wg wierzeń ogromną siłę. Często aby je spotęgować, młodzi mężczyźni zabierali dziewczętom części garderoby (najlepiej bieliznę) i kładli je pod poduszką. Następnie wypowiadali słowa: „W noc świętej Katarzyny pod poduszką są dziewczyny”.
Najbardziej zdeterminowani po kąpieli wycierali się sukienką, a nawet zakładali ją do snu. Znaczenie miały również symbole pojawiające się w snach. Np. jeśli śniła się droga oznaczać to mogło, że wybranka mieszka w innym mieście.
Każdy znak inaczej interpretowano. Przy wróżbie z ptasim piórem znaczenie miały nawet cechy kury, która się śniła. Biała kura oznaczała ślub z młodą dziewczyną. Czarna kura oznaczała że młodzieńcowi pisana jest wdowa. Natomiast kura z kurczętami oznaczała wdowę z dziećmi.
Wróżby katarzynkowe związane były trochę z kulturą chrześcijańską, i trochę z pogańską. Związane były także, a może przede wszystkim z ciekawością młodych ludzi co do ich przyszłości.
Obecnie zarówno mężczyźni jak i kobiety w zdecydowanej większości mogą dowolnie dobierać sobie partnerów życiowych.
Wróżby nie są już im do tego potrzebne. Może mieć to związek z tym, że ludzie mniej wierzą w przeznaczenie, a bardziej w swoje czyny i wybory. Czy to oznacza że są mniej ciekawi jaka przyszłość ich czeka?
Z pewnością nie. Może więc warto przypomnieć sobie o starych tradycjach i powróżyć w imieniny św. Katarzyny.
Pewnie będzie to bardziej z przymrużeniem oka niż u naszych przodków. Ale za to z gwarancją udanego wieczoru spędzonego w miłym gronie.
