Spis treści
Tradycje Bożego Narodzenia w Polsce: ubieranie choinki
W Polsce to jedna z najnowszych tradycji wigilijnych, gdyż pojawiła się w Polsce dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku, a pochodzi z Niemiec. Początkowo dekorowanie choinek było akceptowane tylko w miastach. Na wsi od dawna dominuje ornament ludowy, tzw. „podłaźniczka”.
Była to ścięta gałąź sosny, świerku lub jodły, która zwisała z sufitu. Ozdoby są również zawieszane na nim przed przeniesieniem na choinkę. Dekorowanie choinek zostało przyjęte przez rodziny katolickie, ale nie zostało od razu usankcjonowane przez Kościół.
Ta tradycja istnieje od dawna wśród pogan i jest magicznym rytuałem mającym zapewnić ludziom bezpieczeństwo, pomyślność, zdrowie i szczęście. Ozdoby choinkowe są swego rodzaju talizmanem dla domu, chroniącym go przed złymi duchami.
Tradycyjnie noszona jest sosna lub jodła. W wierzeniach ludowych drzewo, zwłaszcza iglaste, uważane jest za symbol życia, odrodzenia, trwałości i płodności.
Zwyczaje świąteczne: łamanie się opłatkiem
Opłatki bożonarodzeniowe są symbolem pojednania i przebaczenia, przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku kolacji wigilijnej wyraża chęć bycia razem. Symbolika chleba ma jeszcze jeden wymiar: człowiek powinien być tak dobry jak chleb i podzielny jak chleb.
Uważa się również, że ci, którzy podzielą się opłatkiem w Wigilię nie będą odczuwać głodu przez cały rok i będą mogli dzielić się chlebem lub innym pokarmem z ubogimi. Tradycja łamania opłatków sięga pierwszego wieku chrześcijaństwa.
Pierwotnie nie miało to nic wspólnego z Bożym Narodzeniem, było symbolem duchowej wymiany między członkami społeczności.
Zwyczaj błogosławienia chleba nazywa się pochwałą. Z biegiem czasu chleb był przynoszony na mszę wigilijną, błogosławiony i dzielony. Zanosi się go także do domów chorych, czy też tych, którzy z różnych przyczyn są nieobecni w kościele, lub wręcza się go krewnym i przyjaciołom.
Sianko pod obrusem – zwyczaje bożonarodzeniowe w Polsce
Siano pod obrusem symbolizuje ubóstwo, w jakim narodził się Jezus, a biały obrus nawiązuje do jego szaty. Siano jest symbolem skromności, ale ma też przynosić pomyślność członkom rodziny. W niektórych rejonach Polski spod obrusu wyciągane są źdźbła siana.
Kto wyciągnie najprostsze i najdłuższe ostrze, odniesie sukces w nadchodzącym roku. Ktoś, kto wyciągnie złamane krótkie ostrze, może mieć kłopoty.
Dawniej sianem ze stołu wigilijnego karmiono zwierzęta, aby były zdrowe. Zwyczaj wkładania siana pod obrus był przez niektórych krytykowany.
Przeciwnicy tej tradycji uważają ją za przesądną. Pogańskie ofiarowanie siana jako ofiara dla Ziemiennika, który doglądał pustkowia
Tradycje świąteczne dla dzieci: dawanie prezentów
Jednak cała tradycja nie jest ściśle związana ze świętami chrześcijańskimi ani żadnymi innymi świętami. Idea wręczania prezentów zrodziła się na długo przed narodzinami Chrystusa, najprawdopodobniej ze starożytnej praktyki handlu wymiennego.
Chodzi bardziej o wymianę towarów – jeśli sprzedajesz coś o mniejszej wartości, płacisz za to czymś o większej wartości.
Należy zauważyć, że prezenty w tamtych czasach były symbolem prestiżu i szacunku, a prezenty, które nie zostały zwrócone, mogły stać się plamą na honorze człowieka.
Jednak obfite i drogie prezenty są rzadko wymieniane.
Tradycje świąt Bożego Narodzenia: 12 potraw
Dawniej kolacja wigilijna składała się z siedmiu dań, symbolizujących dni tygodnia. Siedem symbolizuje również doskonałość i pełnię.
Ta niepisana tradycja kultywowana była głównie wśród ubogich rodzin, których po prostu nie było stać na przygotowanie większej ilości potraw na Wigilię.
Po chwili na stole znalazło się dziewięć dań wigilijnych, tyle, ile chórów anielskich.
Później liczba kursów ponownie się zmieniła i wyniosła dwanaście. Tak jest do dziś. Dla naszych przodków ta liczba oznaczała bogactwo, bo nie każdego było stać na tyle potraw. Niektórzy uważają, że na Wigilię powinno się przygotować 12 potraw, bo w roku jest tyle miesięcy.
Śpiewanie kolęd – świąteczny zwyczaj
Kolędowanie to głęboko zakorzeniona w Polsce tradycja bożonarodzeniowa.
Słowo „kolęda” pochodzi z pogańskiego Rzymu, gdzie obchodzono pierwszy dzień miesiąca, odwiedzano przyjaciół, śpiewano pieśni, urządzano wielkie uczty i błogosławiono się nawzajem.
Ten pogański zwyczaj śpiewania kolęd ukształtował się na terenach słowiańskich. Towarzyszy wręczenie prezentów kolędnikom.
Pieśni bożonarodzeniowe nazywano w XVI wieku „kolędami”, zanim nazwano je rotułami. Tradycja śpiewania kolęd dotarła do Polski z Zachodu już w średniowieczu (XV wiek). Na język polski zaczęto tłumaczyć pieśni łacińskie i czeskie.
Dodatkowe nakrycie przy wigilijnym stole
Same Święta Bożego Narodzenia i Wigilia obfitują w przesądy, tradycje i zwyczaje. Jednym z nich jest dodatkowe nakrycie świątecznego stołu.
Do niedawna wierzono, że na wieczerzy wigilijnej pojawią się duchy zmarłych. Na stole są puste miejsca dla „przybyszów z innych światów”.
Zwyczaj ten mógł przetrwać do dziś jako otwarta przestrzeń dla nieproszonych gości. Inni twierdzą, że ta bożonarodzeniowa tradycja jest pozostałością po słowiańskim przekonaniu o pozostawieniu nietkniętego pokarmu dla duchów przodków.
Pierwsza gwiazdka na niebie
W Wigilię, 24 grudnia, słońce zajdzie w naszym kraju około 15:30, co może się różnić nawet o 20 minut, w zależności od tego, gdzie dokładnie się znajdujemy. Około godziny 16:00 niebo pociemnieje na tyle, że będziemy mogli zobaczyć pierwsze gwiazdy, a ponieważ tym razem Wenus będzie „dostępna”, możemy spróbować dostrzec ją nieco wcześniej.
Najjaśniejszym obiektem punktowym na nocnym niebie będzie Wenus, która świeci jak gwiazda wieczorna. Jej jasność wynosi obecnie aż -4,64 magnitudo, znacznie przewyższając najjaśniejszą gwiazdę na nocnym niebie. Wenus będzie widoczna po południowo-zachodniej stronie nieba, stosunkowo nisko nad horyzontem.
Prezenty pod choinką
Dziś szał zakupów, który zaczyna się na kilka tygodni przed świętami sprawia, że zapominamy o wartościach, które powinny nam towarzyszyć w tym wyjątkowym czasie.
Kilkadziesiąt lat temu prezenty od krewnych i przyjaciół robiliśmy sami, co po prostu symbolizowało naszą miłość do osoby, którą kochamy, a także było piękną ozdobą świąt Bożego Narodzenia.
Najważniejszym darem dla naszych przodków, a powinien być dla nas, są narodziny Jezusa, który jest w centrum tego szczególnego czasu.
