Spis treści
Czym zajmuje się ortodoncja?
Ortodoncja to dziedzina medycyny – stomatologii. Zajmuje się leczeniem wad zgryzu, wad szczękowo-
twarzowych oraz korektą nieprawidłowości zębowych. Leczenie ortodontyczne przeprowadzane jest u pacjentów w każdym wieku jako działanie profilaktyczne i estetyczne.
W naszym kraju dzieci do 12 roku życia mogą skorzystać z częściowej refundacji leczenia ortodoncyjnego (oprócz aparatu stałego). Po ukończeniu 13 roku życia za wszystkie zabiegi należy w całości zapłacić.
Ortodonta to lekarz medycyny – specjalista, który zajmuje się profilaktyką, diagnostyką i sposobem leczenia wad zgryzu.
Przyczyny i rodzaje wad zgryzu
Klasyfikacja wad zgryzu jest oparta na podziale odnoszącym się do trzech płaszczyzn przestrzennych – środkowej, czołowej oraz poziomej. Bardzo rzadko występują nieprawidłowości dotyczące jednej płaszczyzny.
Wady poprzeczne
Te wady rozpoznawane są poprzez ocenę płaszczyzny strzałkowej ciała ludzkiego (płaszczyznę pośrodkową, która dzieli ciało na pół).
Do tej grupy należą te wady, gdzie zęby boczne są za bardzo wysunięte do boku lub są zlokalizowane w pobliżu języka i podniebienia.
- Zgryz krzyżowy – Zęby dolne nachodzą na zewnętrzną część zębów górnych, powinno być na odwrót. Szczęka górna jest za wąska wobec żuchwy.
- Zgryz krzyżowy może być częściowo boczny, jednostronny lub obustronny, częściowy przedni lub całkowity. Zgryzy krzyżowe objawiają się asymetrią twarzy.
- Zgryz przewieszony – Szczęka górna jest za szeroka wobec szczęki dolnej. Wada – zęby boczne górne nachodzą na zęby górne boczne. W praktyce najczęściej spotykany jest zgryz przewieszony dotyczący jednego zęba.
Wady pionowe
Te wady występują na płaszczyźnie horyzontalnej (w poprzek ludzkiego ciała). Zęby za bardzo zachodzą na siebie lub się nie stykają przy zamknięciu ust.
- Zgryz otwarty – Prześwit między zębami górnymi a dolnymi. Dolna część twarzy jest wypukła i długa. Usta są za bardzo wypukłe bądź zawsze rozchylone.
- Zgryz głęboki – Górne zęby nachodzą na zęby dolne za bardzo. Dolna cześć twarzy jest skrócona pionowo, a nad brodą występuje głębokie wcięcie.
Wady pośrodkowe
Są one okrywane na płaszczyźnie czołowej (patrzymy na wprost). Są to takie zaburzenia, w których żuchwa lub szczęka są za bardzo wysunięte do przodu lub przesadnie cofnięte do tyłu.
- tyłozgryz – dolne zęby są za bardzo cofnięte w stosunku do górnych. Zęby górne są znacznie wysunięte przed zębami dolnymi i rozdziela je spora przerwa. Widoczne jest cofnięcie brody i wywinięcie wargi dolnej.
- przodozgryz – odwrotność tyłozgryzu. Dolne zęby są za bardzo wysunięte do przodu wobec górnych. Przy tej wadzie broda i warga dolna jest bardziej zaznaczona i wysunięta. Występują przy tym z wady wymowy.
Nieprawidłowości zębowe
Niezależnie od wyżej wymienionych wad zgryzu występują również nieprawidłowości zębowe. Wśród nich możemy wyróżnić stłoczenia zębów.
- Stłoczenia zębów – nieprawidłowy zgryz, niedostatek miejsca skutkujący złym ułożeniem zębów oraz ich poodwracaniem.
Jak przygotować się do pierwszej wizyty u ortodonty?
Po pojawieniu się pierwszych zębów stałych – trzonowców – powinna odbyć się konsultacja, można wtedy wstępnie określić, czy dziecko potrzebuje leczenia ortodontycznego.
Leczenie ortodoncyjne przeprowadza się u osób, u których już wystąpiły wady zgryzy a więc po wyrżnięciu się wszystkich zębów.
Dlaczego warto leczyć wady zgryzu?
Sukces leczenia wad zgryzu zazwyczaj jest uzależniony od etapu rozwoju pacjenta.
Łatwiejsze jest leczenie wad zgryzu w młodym wieku – dzieci i młodzież.
U dorosłych czas noszenia aparatu stałego jest o wiele dłuższy.
W przypadku wystąpienia poważniejszych wad zgryzu – szczękowo-twarzowych często niezbędna jest współpraca ortodonty z chirurgiem. Leczenie ortodoncyjne odgrywa ważną rolę.
Decyzja o rozpoczęciu leczenia ortodontycznego wady zgryzu jest kluczowa nie tylko jeśli chodzi o estetykę uśmiechu, ale również dla utrzymania zdrowia jamy ustnej.
Konsekwencją nieleczonej wady zgryzu jest choroba przyzębia i dziąseł i próchnica zębów.
W przypadku stłoczenia zębów trudniej jest utrzymać należytą higienę jamy ustnej. Na powierzchni stycznej zębów powstaje próchnica, którą ciężko zobaczyć gołym okiem i z czasem zaczyna atakować sąsiadujące z chorym zęby. Niezrównoważona okluzja może powodować starcia zębów i odsłanianie się szyjek zębowych.
Przy nieleczonych wadach zgryzu dochodzi często do zaburzenia pracy stawów skroniowo-żuchwowych i mięśni. Wiąże się to z bólem zębów, twarzy, głowy, karku, okolic uszu oraz , szumami w uszach.
Ograniczona jest także swoboda otwierania ust, pojawia się ból podczas gryzienia twardych pokarmów. Zęby są nadmiernie zaciskane oraz występują zawroty głowy.
Zalecenia po założeniu stałego aparatu ortodoncyjnego
Po zakończeniu leczenia i zdjęciu aparatu stałego wykonywana jest płytka retencyjna nazywana również aparatem zdejmowanym.
Stosuje się ją razem z przyklejonym na stałe po wewnętrznej stronie zębów od strony języka drutem retencyjnym.
Aparat retencyjny zdejmowany zaleca się, aby pacjent zakładał na każdą noc i kilka godzin dziennie przez okres pierwszych trzech miesięcy od zdjęcia aparatu stałego.
Następnie retencja jest kontynuowana tylko na noc w celu ustabilizowania tkanki i utrzymania efektów leczenia ortodoncyjnego.
Należy dbać o dobrą higienę jamy ustnej, w razie odklejenia retainera konieczna jest pilna wizyta u ortodonty w celu przyklejenia z powrotem, gdyż wada może wrócić. Po zakończeniu leczenia ortodoncyjnego konieczne są także wizyty kontrolne u ortodonty.
